Wiadomości - żywotność opon

Co rozumieć pod pojęciem "opona zużyta"? Zużycie opony, zgodnie z regulacjami prawnymi, zachodzi wtedy, gdy wysokość bieżnika osiąga wartość wskaźnika zużycia TWI. Wskaźnik ten odpowiada wysokości 1,6 mm i umieszczony jest na oponie w kilku miejscach, jako zgrubienie między klockami bieżnika.

Często oznaczenie, mówiące o tym, że opona posiada symbol TWI, znajduje się na boku opony - może to być rzeczony skrót lub inny znak np. ludzik Bibendum w przypadku marki Michelin. Warto pamiętać, by nie eksploatować opon aż do maksymalnego zużycia bieżnika do poziomu 1,6 mm, ponieważ drastycznemu spadkowi ulega wtedy bezpieczeństwo jazdy. Optymalnie jest, gdy kierowca wymienia opony, kiedy głębokość bieżnika ma jeszcze około 3 mm - dzięki temu ma pewność, że ostatnimi czasy prowadził bez zbędnego ryzyka, ale nadeszła już pora na zakupienie nowego kompletu. Istotne jest także to, aby różnica głębokości rzeźby obu opon zamontowanych na jednej osi, nie była większa, niż 5 mm.

Właściwości bieżnika, w tym jego głębokość, są szczególnie ważne wtedy, gdy kierowca zmaga się z trudnymi warunkami pogodowymi i drogowymi. Kiedy podłoże jest całkowicie mokre lub w nawierzchni znajdują się kałuże, opona z płytkim bieżnikiem będzie reagowała dużo gorzej, niż model całkiem nowy. Starty bieżnik nie chroni przed zjawiskiem aquaplaningu i pogarsza kierowalność na mokrym podłożu, co może być bardzo niebezpieczne dla kierowcy oraz innych uczestników ruchu. Jeśli porównamy właściwości trakcyjne opon o różnej głębokości bieżnika np. 8 mm, 4 mm i 1,6 mm, to zauważymy, że model z bieżnikiem 4 mm posiada tylko 65% przyczepności, którą ma produkt 8 milimetrowy. Zaś opona z bieżnikiem 1,6 mm już tylko 40% przyczepności, którą ma nowa opona.

Głębokość bieżnika ma zasadnicze znaczenie w czasie jazdy po mokrej nawierzchni,ponieważ płytka rzeźba źle radzi sobie z odprowadzaniem wody i stwarza realne ryzyko poślizgu. Tylko głęboki bieżnik może efektywnie osuszać oponę. Jeśli podłoże jest suche to zdarza się, że hamować na nim będzie lepiej opona o startym bieżniku, bo ma ona sztywniejsze klocki - jednak trzeba wiedzieć, że w takim przypadku zużyta guma nie ma już swoich właściwości i straty ogólnych parametrów są większe, niż chwilowe poprawienie wyniku hamowania.

Można wyróżnić kilka typów zużycia opony: normalny, niesymetryczny, okrągły, środka, miejscowy i ząbkowany. Normalne zużycie to takie, w którym opona zużywa się równomierne na całej szerokości oraz obwodzie bieżnika. Niesymetryczne zużycie obserwuje się, gdy jedna strona bieżnika ściera się bardziej od drugiej, co wynika z nieprawidłowej zbieżności kół. Okrągłe zużycie dotyczy barków i zachodzi, gdy wysokość bieżnika na środku jest wyższa, niż na barkach. Ten rodzaj zużycia wynika zazwyczaj z długiego czas użytkowania opony, która posiadała zbyt niskie ciśnienie przy za dużym obciążeniu. W takim przypadku ugina się czoło opony a barki zaczynają przejmować obciążenie, co prowadzi do ich szybkiego starcia. Jeśli kierowca trafnie rozpozna ten typ zużycia, może przywrócić zalecane ciśnienie w oponach i korzystać z nich dalej, o ile bieżnik ma wciąż optymalną głębokość. Warto wiedzieć, że niewłaściwe ciśnienie w oponie prowadzi także do innych uszkodzeń np. zużycia marmurkowego. Jeśli kierowca zapewnia, że ciśnienie w jego oponach jest właściwe a mimo to zniszczeniu uległa strefa barków, to powodem takiego stanu rzeczy może być zbyt agresywny styl jazdy, szczególnie szybkie pokonywania zakrętów, gdy niszczeją nie tylko barki ale i bok opony. Zużycie wklęsłe, czyli środka bieżnika, jest efektem jazdy na oponach ze zbyt dużym ciśnieniem. Szybko ściera się środek, ponieważ tylko ona ma kontakt z podłożem. Dlatego tak ważne jest, aby ciśnienie w oponie było tym, które zaleca producent - ani zbyt niskie, ani zbyt wysokie.

Miejscowe zużycie opony często jest efektem gwałtownych manewrów np. hamowania na zablokowanych kołach autem bez ABS. W takich przypadkach szybko zużywa się fragment obwodu opony. Często miejscowe zużycie jest także związane z niską jakością opony. Wiele opon nosi ślady zużycia ząbkowanego, wynikającego z nierównomiernego ścierania się klocków bieżnika. Ząbki można wyczuć, przeciągając ręką po klockach. Ten rodzaj zużycia jest charakterystyczny dla tylnej osi samochodów a wynika ze zmian nacisków i pracy klocków czasie jazdy oraz pokonywania zakrętów. Zajście zużycia ząbkowanego jest w zasadzie nieuniknione, ale jego natężenie zależy od kilku czynników:

• Od dopasowania opony do danego modelu samochodu o konkretnym typie zawieszenia
• Od obciążenia pojazdu i ciśnienia w oponach
• Od niekompatybilnych indeksów nośności i prędkości
• Od stanu technicznego zawieszenia

Opony, które cechuje silne zużycie ząbkowane mogą niekorzystanie wpływać na komfort jazdy, ponieważ generują większy hałas i drgania. Aby móc je użytkować i nie pogłębiać problemu na duża skalę, warto co 10 000 km rotować koła, sprawdzać ciśnienie, nie obciążać zanadto pojazdu oraz dbać o stan zawieszenia.

Opona to produkt, jak każdy inny i może posiadać fabryczne wady, które doprowadzają np. do jej ekstremalnie szybkiego lub nienaturalnego zużycia. Jeśli kierowca ma pewność, że używa opony zgodnie z przeznaczeniem, dba o nie i stan techniczny samochodu, to możliwe, że model taki jest po prostu wadliwy. Wskazuje na to szczególnie fakt bardzo szybkiego starcia i wielu uszkodzeń miejscowych, co pozwala oponę taką reklamować.

Opony o startym bieżniku, tracą parametry. Samochód wyposażony w zużyte opony jest trudniejszy w opanowaniu, szczególnie na mokrym podłożu i łatwiej poddaje się zjawisku aquaplaningu. Wraz z wiekiem opony spadają właściwości mieszanki gumowej, z której ją wykonano - ma to realny wpływ na pogorszenie ogólnych parametrów produktu. Zużyta opona podatna jest na wiele zdarzeń, które wynikają z faktu jej wyeksploatowania np. odklejenie bieżnika, czy zejście z felgi. Korzystanie z opon zużytych to także ryzyko wystąpienia niewidocznych, ale mających wpływ na bezpieczeństwo, uszkodzeń. Warto pamiętać, że im dłużej i w cięższych warunkach używa się opon zużytych, tym zwiększa się ryzyko wystąpienia anomalii.

Każdy kierowca powinien wiedzieć, co wpływa na zużywanie się opon i w jaki sposób skutecznie przeciwdziałać jego zbyt szybkiemu wystąpieniu. W dużej mierze to właściciel pojazdu sprawia, że opony zużywają się szybciej lub wolniej. W tej kwestii warto mieć na uwadze kilka czynników, które wydłużają żywotność opony:

• kontrolowanie ciśnienia w oponach i utrzymywanie go na stałym poziomie, dostosowanym do zaleceń producenta i obciążenia pojazdu
• nieprzekraczanie maksymalnego poziomu obciążenia
• dobre warunki użytkowania ogólnego – zwracanie uwagi na to, czy kierowca porusza się w mieście, na terenach podgórskich, ile zakrętów pokonuje
• styl jazdy - czy konieczne są nagłe hamowania, raptowne przyspieszanie
• dobre warunku sezonowego przechowywania
• unikanie najazdów na przeszkody np. krawężniki
• regularne kontrolowanie stanu opon, zawieszenia i całego pojazdu.

Przyjmuje się, że w kwestii wydłużenia żywotności opon zasadniczą rolę odgrywa właściwe ciśnienie, które nie może być ani zbyt niskie, ani zbyt wysokie. Za odpowiednie ciśnienie dla danej opony uznaje się takie, które zalecane jest przez producenta. Przestrzeganie zaleceń jest o tyle istotniejsze, że np. zaniżenie ciśnienia o 20% powoduje skrócenie życia opony aż o 30% , wydłuża drogę hamowania oraz zwiększa pobór paliwa. Dlatego każdy kierowca powinien mieć na uwadze, aby ciśnienie w oponach jego pojazdu było wręcz wzorcowe dla danego modelu.